Tot 2030 groeit het aantal inwoners in de metropoolregio met bijna een half miljoen mensen. En daarmee ook de vraag naar banen en werkplekken, het liefst in de buurt van woongebieden. Een derde van alle arbeidsplekken in de regio bevindt zich op bedrijventerreinen. En nog eens een derde is direct aan zulke terreinen gerelateerd. Maar in een veranderende economie worden aan deze werklocaties ook andere eisen gesteld. Bijvoorbeeld op het gebied van digitalisering, circulariteit, energietransitie en human capital. Vraagstukken die elk oplossingen vereisen.
Met steeds meer inwoners worden wonen en werken grotere uitdagingen in een regio met beperkte ruimte. Daarom kijken we anders naar bedrijventerreinen dan voorheen. Ze zijn integraal onderdeel van de ruimtelijke ordening in de stad of de regio. Bovendien gelden de vraagstukken rond onder meer energie, klimaat, bereikbaarheid en gezondheid ook voor de bedrijven op bedrijventerreinen. Welke rol spelen de ondernemer en de overheid hierin?
Met de Regionale Strategie Werklocaties 2019-2030 zetten de 23 gemeenten in de metropoolregio nieuwe stappen naar een gezond vestigingsklimaat voor bedrijven en inwoners. Ook nemen ze daarin de noodzakelijke verduurzaming mee in de gebiedsontwikkeling van bedrijventerreinen. Soms voldoet daarvoor een facelift, een andere keer vereist het een volledige transformatie. Maar in alle gevallen is samenwerking het sleutelbegrip. De MRDH stimuleert gemeenten om met de hiervoor genoemde vraagstukken aan de slag te gaan en zet in op gezamenlijke kennisontwikkeling rond deze verduurzaming van bedrijventerreinen. Dat vereist een collectieve aanpak, waarbij onder meer ondernemers, vastgoedeigenaren, leveranciers, adviseurs, gemeenten en provincie de handen ineenslaan.
Maar wat is precies een Next Economy Bedrijventerrein? Waar moet een toekomstbestendig bedrijventerrein aan voldoen? In 2021 maakte de MRDH een ronde langs alle 23 gemeenten om een beeld te krijgen van de speerpunten rond verduurzaming op bedrijventerreinen in de regio. Deze inventarisatie leidde tot zes belangrijke aandachtsgebieden:
Bij die inventarisatieronde bleek ook dat ondernemers de gestelde doelstellingen nog vooral zien als ‘overheidsdoelstellingen’. Daarentegen hebben gemeenten nog een te beperkte focus op bedrijventerreinen in relatie tot toekomstbestendigheid. Het economisch belang komt bij hen nog te weinig voor het voetlicht. Ook daaruit blijkt dat kennisdeling en samenwerking het centrale uitgangspunt is en moet zijn.
Voor deze kennisontwikkeling rond verduurzaming van bedrijventerreinen werkt de MRDH samen met de provincie Zuid-Holland. Ook faciliteert de MRDH regiogemeenten bij het verbeteren van de organisatiegraad. “Voldoende en kwalitatief sterke bedrijventerreinen zijn belangrijk voor de verdere ontwikkeling van de regionale economie. Maar daarvoor moeten we nog een slag maken in de organisatiegraad”, zegt Boyd Bartels. Als parkmanager is hij al jaren actief op diverse bedrijventerreinen, zoals Halfweg-Molenwatering in Spijkenisse en Pothof in Rozenburg. “Voor gemeenten is een goed lopend bedrijventerrein een uitstekende banenmotor. En ook ondernemers hebben belang bij samenwerking. Ook al regelen zij het liefste alles zelf, er zijn zaken die je samen effectiever kunt oppakken. Denk aan camerabeveiliging, het gezamenlijk exploiteren van een solarpark, samen groene energie inkopen of het aantrekkelijker maken van de buitenruimte. Met een gezamenlijke aanpak komen zaken als deze sneller tot stand.” Ook bereikbaarheid, zowel digitaal als fysiek, speelt steeds meer een rol. “Bij schaarste op de arbeidsmarkt hebben talenten volop keuze waar ze willen werken. Met alleen een auto van de zaak win je werknemers niet meer voor je. Allemaal opgaven die je als ondernemer niet alleen voor elkaar kunt krijgen; je hebt elkaar nodig”, benadrukt Bartels.
De MRDH ondersteunt bij dit alles op twee manieren. Zoals gezegd enerzijds door kennis te verzamelen en te delen. Ook zijn experts beschikbaar die gemeenten helpen de eerste stappen te zetten. Anderzijds ondersteunt de MRDH projecten financieel, zodat je praktijkkennis kunt ontwikkelen en die kennis vervolgens weer op andere bedrijventerreinen in de regio kunt toepassen. Vanuit de bijdrageregeling ‘Versterking Economisch Vestigingsklimaat MRDH 2020’ is daarvoor € 150.000 gereserveerd. Gemeenten kunnen hier een projectaanvraag voor doen. De aanpak van bedrijventerreinen moeten dan wel binnen één of meer van de zes genoemde aandachtsgebieden vallen.
Om te achterhalen hoe je kunt veranderen, loont het de moeite bij de buren te kijken. Zo zet het jonge bedrijventerrein Heron in Pijnacker-Nootdorp stappen rond energietransitie, klimaatadaptatie en biodiversiteit. De actieve ondernemersvereniging kent commissies voor groen en duurzaamheid. Bedrijven gaan er gezamenlijk groene energie inkopen. En verder vindt op het terrein plant- en diervriendelijk beheer plaats. Denk aan boomstronken op de vrije kavels, op ecologische manier maaien en het laten liggen van grasbalen. Ook worden groene hagen geplant en een recreatief wandelpad met zitjes gerealiseerd. Een tweede voorbeeld toont Nissewaard. De gemeente gaat samen met de bedrijven aan circulaire netwerken bouwen. Uitgangspunt is het zien en verzilveren van circulaire kansen op bedrijventerrein Halfweg-Molenaar. Het idee daarbij is om in kleine, haalbare stappen, bedrijven mee te krijgen en de circulaire lat jaarlijks hoger te leggen. Goede voorbeelden kunnen weer dienen als inspiratie voor anderen, zodat die weer leiden tot nieuwe businesscases. De MRDH bood in 2021 hiervoor een financiële bijdrage. Het project wordt uitgevoerd door Cirkellab, een van de experts binnen de MRDH expertpool Next Economy Bedrijventerreinen.
Het realiseren van toekomstbestendige bedrijventerreinen levert een gemiddeld bedrijventerrein van 20 hectare € 25 miljoen op (bron: Cirkellab). Die opbrengst komt onder meer doordat, vanwege omgevingsverbetering, de vastgoed- en grondwaarde stijgt. Ook speelt besparing een rol door slimmere mobiliteit en transport, door efficiencyverbetering van productiemiddelen met deeleconomie, en door besparing met hernieuwbare energie en uitwisseling en het hergebruik van materialen. Tot slot ook door beter, gemotiveerder en productiever personeel door gezonde en aantrekkelijke werklocaties. Ook zorgt de nabijheid van aantrekkelijke werklocaties voor minder CO2-uitstoot, omdat inwoners dichtbij een werkplek kunnen vinden en dus minder ver hoeven te reizen. Een derde van de arbeidsplaatsen bevindt zicht namelijk op bedrijventerreinen.
