Om slachtoffers in het verkeer te voorkomen, realiseren de gemeenten in de metropoolregio meer vrijliggende en vaak ook bredere fietspaden, meer veilige rotondes, meer schoolzones en meer verkeerseducatie en campagnes voor veilig verkeersgedrag. “We moeten weer terug naar Wereldkampioen Verkeersveiligheid!”
Alle overheden realiseren zich dat zij nog hard moeten werken aan verkeersveiligheid. De minister van Infrastructuur en Waterstaat stelde hiervoor het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030 (SPV) op. De kern van dit plan: via een risicogestuurde aanpak naar nul verkeersslachtoffers. Een ambitie die de 23 gemeenten overigens al iets eerder stelden met de campagne ‘Maak een punt van nul verkeersslachtoffers’. “Zo’n tien jaar geleden was Nederland wereldkampioen op het gebied van verkeersveiligheid. Overal in de wereld was het aantal slachtoffers in het verkeer hoger dan in ons land. We dachten toen: dit hebben we goed geregeld. En daarmee verlegden we de focus op andere aandachtsgebieden. Maar de samenleving staat niet stil, verandert met de dag. Auto’s worden veiliger, en dat geeft de automobilist het gevoel dat hem niet zoveel meer kan overkomen. Bij rotondes rijdt hij wat harder dan eigenlijk mag. En hij let wat minder op of er links of rechts ook fietsers aankomen, om maar iets te noemen. En juist bij die kwetsbare verkeersdeelnemers groeit het aantal slachtoffers weer. Landelijke cijfers laten zien dat in 2018 meer dan zeshonderd mensen in het verkeer overleden, in de metropoolregio 53. En er vielen in dat jaar 20 duizend gewonden in het verkeer, in onze regio vierduizend. Hoog tijd dus om een punt van nul verkeerslachtoffers te maken. We willen immers dat iedereen weer veilig thuiskomt”, benadrukt Peter Meij. Naast wethouder in Ridderkerk voor onder meer verkeer en vervoer is hij ambassadeur verkeersveiligheid bij de MRDH.
Het plan van de minister gaat uit van een risicogestuurde aanpak. “We repareren dus niet meer achteraf, maar gaan voorkomen dat er ongelukken kunnen gebeuren. Elke gemeente in de metropoolregio maakte in 2020 een analyse van de mogelijke risico’s. Waar gebeurt wat? Wat zijn de onveilige hotspots in onze gemeente? En welke groepen lopen de meeste risico’s om slachtoffer in het verkeer te worden? In mijn eigen gemeente Ridderkerk zijn dat kinderen op de basisschool en 60-plussers. Het betekent dat we meer moeten investeren in een veiligere reis naar en van school. En in bredere fietspaden. Met de komst van de e-bike kunnen senioren langer blijven fietsen. Ze fietsen wat sneller, maar zijn qua leeftijd motorisch beperkter geworden. Dus als er iets gebeurt op de nu nog smallere fietspaden is het voor hen veel langer revalideren.” Naar aanleiding van de risicoanalyse stelden gemeenten maatregelen op waarmee zij de risico’s en onveilige hotspots willen aanpakken. In juli 2020 kwam daarmee de Regionale Uitvoeringsagenda Verkeersveiligheid 2025 (UAV) gereed, waar naast de 23 gemeenten ook partijen als de MRDH, de ANWB, de Fietsersbond en alle andere betrokken wegbeheerders aan bijdroegen. In die Regionale UAV staan dus alle maatregelen die gemeenten en regio nemen om de verkeersveiligheid te verbeteren. In 2021 maken de gemeenten afzonderlijk ook nog een eigen verkeersveiligheidsplan, een soort lokale uitvoeringsagenda dus. In 2025 moeten zij dan aantonen wat er zoal is gedaan om die veiligheid in het verkeer te verbeteren.
Peter Meij, wethouder Verkeer en vervoer bij gemeente Ridderkerk en ambassadeur verkeersveiligheid bij de MRDH
Die maatregelen richten zich overigens op infrastructuur, gedrag in het verkeer en handvatten voor het verbeteren van de handhaving. Meij: “Naast meer veilige rotondes en het verbreden van fietspaden kijken we ook hoe we de zone rond school veiliger kunnen maken. In steden als Den Haag en Rotterdam komt het al voor dat rond de aanvang en sluiting van scholen wegdelen worden afgesloten. Ook ouders die hun kinderen wegbrengen of ophalen, moeten dan de laatste meters lopen. Daarnaast speelt gedrag een rol, best lastig om dat te veranderen. Op basisscholen (SCHOOL op SEEF) en middelbare scholen (TotallyTraffic) geven we lesprogramma’s rond dit onderwerp. Bijvoorbeeld om kinderen en leerlingen bewust te maken van de dode hoek bij vrachtwagens. De derde factor is de noodzakelijke handhaving, nu steeds meer weggebruikers zich laten afleiden in het verkeer. Denk aan automobilisten en fietsers die al rijdend appen. Ze weten: de pakkans is toch beperkt. En ja, het aantal aanhoudingen op de weg is nog dramatisch laag. Wij als MRDH zijn daarom in gesprek met het ministerie van Justitie om verkeersovertredingen weer een hogere prioriteit bij de politie te geven. De impact is vele malen groter als je op straat wordt aangehouden, dan wanneer je pas twee weken later een boete in de bus krijgt. En in Utrecht loopt nu een pilot waarbij boa’s lichte verkeersovertredingen kunnen beboeten, zoals in de winter zonder licht rijden.”
In 2020 kwam dus de Regionale Uitvoeringsagenda gereed met maatregelen voor meer veiligheid in het verkeer. “De MRDH inventariseerde voor de gemeenten waar zich welke risicoplekken bevinden. Naast de potentiële risico’s werden ook de risicogroepen in kaart gebracht. Verder startte de MRDH een lobby naar het Rijk om hier en daar de regelgeving aan te scherpen. Bijvoorbeeld om te zorgen dat je met een heel snelle speedpedelec een helm moet dragen, of dat je daarmee hier en daar op de weg moet fietsen. Ook werkt de MRDH mee aan regionale fietsroutes van hoge kwaliteit die diverse gemeenten aandoen, de zogenaamde metropolitane fietsroutes. De MRDH brengt dan de betrokken gemeenten samen om met elkaar afspraken te maken. Verder zorgt de MRDH voor extra subsidie.”
Omdat het aanpassen van infrastructuur enorme kosten met zich meebrengen, stelt het Rijk per jaar landelijk € 50 miljoen beschikbaar. Gemeenten konden zich daarvoor inschrijven. Het Rijk geeft subsidie voor bijna de helft van de investeringskosten. In de metropoolregio geeft de MRDH daar een flink aandeel bij. Het betekent dat je als gemeente nog slechts een kwart van die kosten zelf hoeft op te hoesten, een enorme stimulans dus om die subsidie aan te vragen. Maar subsidie verstrekken is niet de enige stimulans. Peter Meij: “De risicoanalyses leveren waardevolle kennis en data op. Die koppelen we terug naar de gemeenten. Verder zetten we op de reguliere vergaderingen verkeersveiligheid continu op de agenda en laten we gemeenten zien hoe ver we zijn met onze maatregelen.”
Ook gemeenteraden zelf houden bij de wethouder verkeer de vinger aan de pols, om te zien welke stappen binnen de gemeente worden gezet. “Verder is in 2020 een dashboard ontwikkeld dat per gemeente, en voor de metropoolregio Rotterdam Den Haag als geheel, een score aangeeft per risico-indicator. Je krijgt dan als gemeente te zien welk percentage van bijvoorbeeld de fietspaden nog niet breed genoeg is of nog niet vrij ligt. De gemeente kan daarbij streefwaarden aangeven. Ook via dit dashboard kunnen ze dus de actuele stand van zaken in de gaten houden”, aldus Meij.
Samenwerking speelt bij dit alles een cruciale rol. Elkaar scherp houden, ervaringen en kennis delen en tot de best denkbare keuzes komen. “Het is niet voor niets ‘Samen maken we een punt van nul verkeersslachtoffers’. Veiligheid voor de vooral meer kwetsbare verkeersdeelnemers, zoals fietsers en voetgangers, stopt immers niet bij de gemeentegrens. Daarom is het afstemmen van en het samen optrekken in maatregelen van uiterst groot belang. Als we dat doen, moet het weer lukken Wereldkampioen Verkeersveiligheid te worden: verkeer met nul slachtoffers!”
