Inleiding
“Mondiale trends als schaarste aan grondstoffen, klimaatverandering, digitalisering en verdergaande automatisering bepalen steeds sterker onze samenleving en economie. Ook de verdere verstedelijking levert een enorme economische uitdaging op. Ontwrichtende ontwikkelingen als deze noodzaken tot een toekomstbestendige economische strategie.Investeringen en projecten
De Metropoolregio Rotterdam Den Haag werkt aan een Roadmap Next Economy; een routekaart voor de komende tien jaar met scenario’s en een handelingsperspectief die aangeven welke projecten en plannen nodig zijn om optimaal te kunnen inspelen op de wereldwijde economische en technische ontwikkelingen. De Roadmap leidt tot een massief pakket aan investeringen en projecten waarmee een fundamentele economische transitie van de regio tot stand komt. En waarmee we bovendien de economie, werkgelegenheid en internationale concurrentiekracht van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag versterken. Een online presentatie over nut en noodzaak van de Roadmap Next Economy.” Hans Beekman, Programmadirecteur Roadmap Next Economy
1 - 9
Check het hoe, waarom en wanneer
1Kansen optimaal benutten
De economie gaat ingrijpend veranderen. Robots nemen steeds vaker productiewerk over, met 3D-printers kunnen we zelf producten maken en vervoer gaat straks automatisch. We krijgen te maken met zelfrijdende auto’s, met autonome drones en met zelfvarende schepen, om maar iets te noemen. Door technologische ontwikkelingen als deze ontstaat een nieuwe industriële revolutie, waarbij zaken als communicatie, energie, transport en logistiek via één centraal platform aan elkaar zijn verbonden, het Internet of Things.Ontwrichting en kansen
Deze structurele verandering leidt tot een next economy en gaat gepaard met ontwrichting van bestaande economische sectoren. Daarentegen biedt de verandering ook kansen. Onder meer op het gebied van digitalisering. Ook door circulariteit: we gaan slimmer om met grondstoffen, energie en hergebruik van materialen. En dat biedt weer mogelijkheden tot enorme groei van productiviteit.Scenario’s, strategie en actieplan
Wil je kansen als deze optimaal benutten en de regio internationaal positioneren als toplocatie voor de toekomst, dan is het absoluut noodzakelijk om voor de komende tien jaar tot scenario’s, een handelingsperspectief en een actieplan te komen. We moeten ook wel. De economische groei en werkgelegenheid van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag blijft nu achter ten opzichte van andere regio’s in Nederland en Europa.Beter presteren
De regio kent een diversiteit aan sterke sectoren, maar onderlinge samenwerking kan en moet beter. Ook het aantal innovaties blijft achter. Dat blijkt uit een onderzoek van het OESO, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling. Samen met het Ministerie van BZK en de Metropoolregio Rotterdam Den Haag onderzocht het OESO de economische prestaties en de samenhang in de regio. Daaruit blijkt dat er al veel gebeurt, maar te langzaam en onvoldoende.Betrokkenheid noodzakelijk
De urgentie is dus hoog. Een Roadmap Next Economy moet leiden tot een fors pakket aan investeringen en projecten waarmee de regio de noodzakelijke transitie aan kan. Daarbij is de betrokkenheid van alle stakeholders - bedrijven, kennisinstellingen en overheden - en hun bereidheid tot investeren, absoluut noodzakelijk.
2 - 9
Wat levert de Roadmap Next Economy op?
2Wat levert het op?
Met meer dan 2 miljoen inwoners en een bijdrage van circa 20 procent aan het Bruto Nationaal Product is de Metropoolregio Rotterdam Den Haag een belangrijke economische kern van ons land. Met de Roadmap Next Economy (RNE) bouwen gemeenten, bedrijven, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en ook zzp-ers samen aan innovatie en groei van de economie, van de werkgelegenheid én van de internationale concurrentiekracht.Drie pijlers
Op welke manier zij hun krachten moeten en kunnen bundelen, beschrijven we in de Roadmap. Die geeft weer welke projecten, plannen en acties voor de komende tien jaar nodig zijn om optimaal te kunnen inspelen op de wereldwijde economische en technische ontwikkelingen. Aan de hand van drie cruciale pijlers van de next economy – mobiliteit/transport, energie en ICT/communicatie – geeft de Roadmap aan welke investeringen noodzakelijk zijn.Focus op nieuwe economie
De Roadmap sluit aan bij de strategie en de investeringsstrategie van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag en de analyses van de OESO. Maar economische vernieuwing is een proces van jaren. De Roadmap biedt niet alleen kansen voor nieuwe spelers op de markt, maar ook voor bestaande bedrijven die de transitie naar de next economy willen maken.
3 - 9
Waarom het team van Jeremy Rifkin?
3Waarom ondersteuning van Jeremy Rifkin?
Als adviseur is Jeremy Rifkin aangetrokken, samen met zijn team Third Industrial Revolution Consulting Group (TIR CG). De Amerikaanse econoom hielp ook al met succes andere regio’s in Europa, zoals Luxemburg en Nord Pas-de-Calais. Zijn aanpak wordt binnenkort ook in het Duitse Noordrijn-Westfalen gehanteerd, alsmede in Antwerpen.Invloedrijk en beleidsbepaler
Rifkin geniet wereldwijde bekendheid als schrijver en denker over economische transities. Vooral zijn invloedrijke positie als adviseur van onder meer China en de EU is van grote waarde. Zijn memorandum ‘A Smart Green Digital Europe’ legde de basis voor de Digital Europe agenda van EU-voorzitter Jean Claude Juncker. Het is een van de bepalende beleidsdocumenten van de Europese Commissie voor de komende jaren. Overigens zijn naast Rifkin en zijn team ook veel andere experts betrokken op het gebied van onder meer energie, ICT/big data, circulariteit en economische transitie. Daarnaast treden enkele opinieleiders op als ambassadeurs van het transitieproces.Maximaal profiteren
Met zowel Nord Pas-de-Calais als Noordrijn-Westfalen heeft MRDH contacten gelegd. Trekken we als drie belangrijke industriële regio’s gezamenlijk op – op basis van door de EU omarmde visie en uitgangspunten van Rifkin – dan stellen we ons in pole position. Op die manier kunnen we maximaal profiteren van de Europese geldstromen voor economische transitie. En dat vergroot ook de kansen om een van de koplopers in Europa te worden.
4 - 9
Wat zijn de uitgangs-punten?
4Uitgangspunten
Jeremy Rifkin identificeerde al drie sporen die veel invloed hebben op de economische ontwikkeling: (1) digitalisering van informatie, (2) energie en (3) mobiliteit/logistiek. Deze pijlers vormen met elkaar het platform Internet of Things, dat de infrastructuur biedt voor de next economy. Om de slag te maken van scenario’s naar investeringsprogramma en concreet actieplan verbinden we de drie pijlers aan de belangrijke economische clusters in de regio. Denk onder meer aan het optimaliseren van de samenwerking tussen de pijlers en clusters en de connectiviteit. Ook aan het stimuleren van innovaties en het versterken van de circulaire economie.Bijdragen aan innovatie
Uiteraard komt innovatie voort uit technologische vernieuwingen, maar ze komt ook tot stand door versterking tussen de cross-overs en door bestaande economische clusters te confronteren met de visie van Jeremy Rifkin en zijn team. En door een brede, zorgvuldig gedefinieerde uitvraag aan tal van betrokken stakeholders in de regio, van multinationals en netwerken als Clean Tech Delta en Security Delta tot ZZP-ers en studenten. Het is belangrijk daarbij alle belangrijke economische clusters te betrekken, zoals Health & Life Sciences, Security & Justice, Agro & Food, Maritime & Logistics, Clean Tech, Construction & Renovation, Manufacturing en Impact & Sharing Economy.Breed gedragen routekaart
De Roadmap Next Economy is immers geen statisch beleidsdocument, maar een breed gedragen routekaart met concrete projecten, te behalen resultaten, een planning én commitment van alle betrokken stakeholders. Een visionair en actief stappenplan dat gericht is op economische vernieuwing en transitie naar een meer circulaire economie. Kortom; een roadmap die de regio gereedmaakt voor toekomstige ontwikkelingen en nu en op termijn de noodzakelijke werkgelegenheid creëert.
5 - 9
Wat speelt voor onzeregio?
5 Wat speelt voor onze regio?
Bij het realiseren van de Roadmap Next Economy staan vier vragen centraal waarop we met elkaar het antwoord moeten geven. 1. Waar zit het verdienvermogen? Waar verdient onze regio in de toekomst z’n geld mee? 2. Welke arbeidsmarkt levert dat op? Wat betekenen de technologische ontwikkelingen voor de regionale arbeidsmarkt? Er zullen zeker banen verdwijnen, maar ook nieuwe banen ontstaan. Robotisering, 3D-printing en andere innovaties gaan dat extra accentueren. Wat betekent dit alles voor de werkgelegenheid? 3. Welke competenties zijn nodig? Welke vaardigheden vereist de economische transitie van de werknemers in de regio? Wat moeten zij nu leren om straks te kunnen? En hoe kunnen we het onderwijs daar tijdig op laten aansluiten? 4. Wat betekent dit voor de ruimtelijke ontwikkeling? Welke gevolgen heeft dit alles voor de regionale gebiedsontwikkeling en voor de regionale vastgoedontwikkeling? Hoe kun je deze enorme uitdaging samen met gemeenten, bedrijfsleven en kennisinstellingen organiseren?
6 - 9
Hoe is het procesgeorganiseerd?
6In vier stappen naar eenRoadmap Next Economy
Zoals eerder vermeld: er gebeurt al veel in onze regio. Het is daarom niet nodig om met de Roadmap Next Economy vanaf nul te beginnen. We nemen de ambitie voor de Metropoolregio Rotterdam Den Haag, zoals die in 2014 is vastgelegd in de Agenda Economisch Vestigingsklimaat, als vertrekpunt.Analyses OESO ook belangrijk
Daarnaast maakte de OESO, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, al een analyse van de economische kansen en opgaven van de regio. Uit de rapportage blijkt dat verdere versterking van de metropoolregio echt noodzakelijk is. Ook het verbinden van opgaven, kansen en markten. Die aanbevelingen houden de samenstellers van de Roadmap zeker op het netvlies. En de weg naar de Roadmap Next Economy is al betreden.Fase 1: info verzamelen
Begin november 2015 startte het traject met een werkbijeenkomst van zo’n honderd publieke partners. Zij maakten onder meer een eerste inventarisatie van de private partners, de netwerken en de bestaande projecten. Het verzamelen van alle relevante informatie is eind januari 2016 afgerond. Aan de hand van de verzamelde informatie is, samen met Rifkin en zijn team, een programma gemaakt met doelstellingen en te behalen resultaten.Fase 2: alles onder de loep
Nu volgt tot eind april een proces van cocreatie. Internationale experts en diverse partijen uit de regio vormen onder meer coalities, bespreken business cases, leggen de kansen en bedreigingen van de technologische ontwikkelingen onder de loep, en dragen initiatieven voor projecten aan. Bovendien brengen ze de economische sectoren en lokale bedrijven in kaart die we bij de ontwikkeling kunnen betrekken. In deze fase willen we ook een breed maatschappelijk draagvlak creëren en financieel-economisch slagkracht realiseren.Fase 3: Roadmap krijgt vorm
In nauwe samenspraak met alle betrokken partijen komt vervolgens de Roadmap Next Economy in concept tot stand. Dat concept toont de analyse van het regionale, economische profiel, behandelt de investeringsstrategie, schat de vereiste behoefte aan investering in voor de komende tien jaar, en licht ook de analyse toe van de te verwachten economische groei, werkgelegenheid en veranderingen in kwaliteit van de leefomgeving. Medio juni is het concept gereed. In de zomer wordt het verder geredigeerd.Fase 4: Afronden en definitief maken
In de laatste fase vindt een brede consultatie in de regio plaats. Alles om het draagvlak en het commitment zo groot mogelijk te maken. Daarna wordt het definitieve document opgesteld en vastgesteld. De presentatie van de Roadmap Next Economy is gepland in het vierde kwartaal van dit jaar.
7 - 9
Wie doen(al) mee?
7Wie doen (al) mee?
Op 11 juni 2015 tekende een groot aantal partijen, waaronder de MRDH, een Letter of Intent. Onder hen onder meer Eneco, KPN, TU Delft en Havenbedrijf Rotterdam. De Rijksoverheid sloot samen met de MRDH, de provincie Zuid-Holland en de Economische Programmaraad Zuidvleugel (EPZ) de eerste City Deal om de Roadmap te helpen ontwikkelen. Daarmee onderstreepten alle partijen de noodzaak om tot een Roadmap Next Economy te komen. Maar daarvoor zijn ook nog veel andere partijen nodig.Specifieke werkgroepen
Er komen specifieke werkgroepen voor de belangrijke economische clusters, de pijlers van de next economy en voor de thema’s ‘circulaire economie’ en ‘onderwijs en arbeidsmarkt’ die voor de regio belangrijk zijn. Deelnemers komen zoveel mogelijk uit de triple helix: de mix van bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid. De trekkers van de pijlers vormen samen de strategiegroep die waardevolle projecten voor de next economy bundelt en valideert.Impactgroep en Denktank
Daarnaast komt er een Denktank met experts op het gebied van onder meer energie, ICT/big data, circulariteit en economische transitie. De Impactgroep bestaat uit opinieleiders die actief zijn op of kennis hebben van de hiervoor genoemde terreinen en als ambassadeurs optreden om voor ons deuren te openen en het proces te stimuleren. De deelnemers van beide specialistische groepen kunnen ook zitting nemen in de Taskforce die aan de Europese Commissie aanbevelingen doet over onder meer protocollen voor het platform Internet of Things.Multinationals, regionale netwerken…
Naast de 23 gemeenten binnen de MRDH, het Ministerie van Economische Zaken en de provincie Zuid-Holland is participatie van multinationals van cruciaal belang. Denk aan corporates als Philips, Unilever, DSM, Akzo, Cisco en Siemens. Ook trekken we regionale boards en netwerken aan, alsmede thematische organisaties. Bijvoorbeeld de Economische Programmaraad Zuidvleugel (EPZ) en de International Advisory Board (IAB). Ook Clean Tech Delta, Medical Delta en Security Delta.Kennisinstellingen, start-ups…
Verder zoeken we samenwerking met onder meer Rotterdam Climate Initiative (RCI), Smart Cities Den Haag, Smart Port, European Network for Cyber Security (ENCS) en belangenorganisatie FME. En uiteraard opleidingsinstituten en kennisinstellingen als TU Delft, Erasmus Universiteit, Hogeschool Rotterdam, Haagse Hogeschool, ROC’s, TNO en Deltares. Eigenlijk alle partijen en netwerken die van invloed zijn op de next economy, tot aan starts-ups en vernieuwende ondernemers die hun sporen al hebben verdiend. Bij alle aan te trekken bedrijven en organisaties staat een evenwichtige vertegenwoordiging van de regio voor ogen.
8 - 9
Deel uw enthousiasme!
8Deel uw enthousiasme
En u? Bent u die werkgever die ook wil werken aan nieuwe, innovatieve oplossingen? Die graag verbanden legt met andere sectoren in de regio, en wellicht internationaal? Bent u die kennisinstelling die graag uw visie deelt op decentrale opwekking van schone energie? Of bent u wellicht een bewoners- of ondernemerscollectief dat gericht is op energiebesparing?Niet alleen de ‘usual suspects’
Bij het in kaart brengen van de kansen op het gebied van de next economy en de totstandkoming van business cases en projecten werken we samen met bedrijven en kennisinstellingen. Niet alleen met de ‘usual suspects’. Wij brengen ook partijen samen die elkaar in de economische transitie kunnen versterken. Bent u geïnteresseerd? Wilt u actief betrokken worden of op de hoogte worden gehouden? Geef ons dat dan aan via de button hieronder. Wij nemen dan graag contact met u op. Uiteraard om later met elkaar kennis te delen en ervaringen uit te wisselen. Om zo met elkaar te werken aan de Roadmap, maar vooral om met elkaar bij te dragen aan innovatie en groei van de economie in onze metropoolregio. En aan werkgelegenheid en internationale concurrentiekracht. Geef uw interesse hier aan!
9 - 9
Inleiding
Colofon
Uitgave van:
Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) Postbus 66 2501 CB Den Haag Bezoekadres: Sijthoff Shops & Offices Grote Marktstraat 43 2511 BH Den Haag E-mail roadmap@mrdh.nl Website mrdh.nl/rne
Realisatie
MRDH & Onlineblad.nl - Ruud Slagmolen, Len Blonk Februari 2016